Prof. Dr. Biray: “Kazak Türkçesi’nin Devlet Dili Olmasında Alaş Aydınlarının Büyük Payı Vardır”

Pamukkale Üniversitesi (PAÜ) Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nergis Biray, Kazakistan Cumhuriyeti’nin Bağımsızlığının 30. Yılı ve “31 Mayıs Siyasi Baskı, Sürgün ve Açlık Kurbanlarını Anma Günü” vesilesiyle düzenlenen “Alaş Aydınları Çevrimiçi Sempozyumu”na konuşmacı olarak katıldı. Prof. Dr. Biray “Aydınlanma Hareketi Alaş Fikirlerinin Ahmet Baytursınulı Eserlerindeki Yansıması” isimli bir sunum gerçekleştirdi.

Kazakistan’ın Ankara Büyükelçiliği, Ankara Hacı Bayram Veli (Ankara HBV) Üniversitesi Avrasya ve Türk Dünyası Araştırma ve Uygulama Merkezi’nin katkılarıyla “Kazakistan’ın 30 yıllık Bağımsızlığı ve Alaş Aydınları Sempozyumu” düzenledi. Kazakistan Cumhuriyeti’nin Bağımsızlığının 30. Yılı ve “31 Mayıs Siyasi Baskı, Sürgün ve Açlık Kurbanlarını Anma Günü” vesilesiyle çevrimiçi olarak gerçekleştirilen sempozyumda Türk dünyası alanında araştırmalar gerçekleştiren alanlarında uzman akademisyenler Kazakistan’ın bağımsızlığına giden süreçte yaşanılan önemli gelişmeleri değerlendirdi.

Kazakistan’ın Cumhuriyeti Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly’in açılış konuşması ile başlayan sempozyumda; Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Abdulvahap Kara “Siyasi Baskı ve Zulüm: Mustafa Çokay ve Türkistan Lejyonerleri”; Pamukkale Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Nergis Biray “Aydınlanma Hareketi Alaş Fikirlerinin Ahmet Baytursınulı Eserlerindeki Yansıması” ve Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Doktora Öğrencisi Uzm. Elif Başkurt, “Stalin Repressiyası Kurbanlarından Alihan Bökeyhan” isimli sunumlarını gerçekleştirdiler.

Sempozyumda ilk konuşmacı olan Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Tarih bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Abdulvahap Kara “Siyasi Baskı ve Zulüm: Mustafa Çokay ve Türkistan Lejyonerleri” başlıklı konuşmasında Çokay’ın hizmetlerini ve Sovyetler tarafından vatan haini olarak tanıtıldığını, ayrıca Türkistan lejyonerlerinin ortaya çıkmasından önce öldüğü halde Türkistan lejyonerliğiyle suçlandığını anlattı.

İkinci konuşmacı olan Pamukkale Üniversitesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Nergis Biray, “Aydınlanma Hareketi Alaş Fikirlerinin Ahmet Baytursınulı Eserlerindeki Yansıması” başlıklı konuşmasında Alaş Orda hareketinin Kazakistan’ın bağımsızlığını hazırlayan, eğitimle geleneksel kültürden aydınlanmacı kültüre geçiş sürecini oluşturan bir hareket olduğundan bahsetti. Alaş döneminde planlanan dil, tarih, kültür ve eğitimle ilgili birçok düzenleme ve projenin ülkenin her geçen yıl biraz daha ilerlemesi ve gelişmesini sağladığını, bunda “Alaş” kahramanlarının büyük bir payı olduğunu vurguladı. Biray, Alaş çalışmalarıyla ilgili olarak “Bugün Kazak Türkçesi devlet dili ise, devletin resmî dili olarak kabul edildiyse, eğitim ve öğretim hayatında gerekli yeri aldıysa, Kazak tarihi ve kültürü gelecek nesillere arzu edilen şekilde öğretilebiliyorsa bu, Alaş aydınlarının attığı temellerin sağlamlığını ve ilmî yapısını göstermektedir” şeklinde bu hareketin önemine değindi.

Sempozyumun son konuşmacısı, Alaş hareketinin başında yer alan Alihan Bökeyhan üzerinde doktora tezi hazırlayan Ankara HBV Üniversitesi tarih bölümü doktora öğrencisi Elif Başkurt oldu. Sunumunda, Bökeyhan’ın hayatı, kişiliği, Alaş çalışmaları içindeki yeri hakkında bilgiler verdi.

Sempozyum, Ankara HBV Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü öğrencilerinin okudukları Kenesbek Kurmangaliyev’in “Tevelsizdik Tolğavı/Bağımsızlık Şiiri” ile sona erdi. 

‘Alaş Orda’ Nedir? Kazakistan’ın bağımsızlığında önemli bir bağımsızlık hareketi olan ‘Alaş Orda’, 20. yy. başlarında, önce bir parti olarak kurulmuş, sonra kültürel yönüyle ağırlık kazanmış bir harekettir. “Alaş Orda”nın asıl hedefi, Kazak halkının eğitim ve kültür seviyesini yükseltip Rus baskılarına karşı milli uyanışı gerçekleştirerek milli kimliği korumaktır.  Bu hareket, bugünkü bağımsız Kazakistan’ı yapılandıran bir harekettir